Aşgazan-içege poliplerine düşünmek: Iýmit siňdiriş saglygyna syn

2. Aşgazan-içege polipleriniň görnüşleri

GI traktynda polipleriň birnäçe görnüşi emele gelip biler, hersiniň özboluşly aýratynlyklary we rak keseli töwekgelçiligi bar:

• Adenomatoz polipler (Adenomalar): Bular içegede duş gelýän polipleriň iň köp ýaýran görnüşi we kolorektal düwnük keseline öwrülmek mümkinçiligine eýe. Adenomalar turba, villa ýa-da tubulowillous görnüşlere bölünýär, düwnük keseli adenomalary bilen düwnük keseli.

• Giperplastiki polipler: Adatça kiçi we içegede köp duş gelýän bu polipleriň düwnük töwekgelçiligi pes. Şeýle-de bolsa, uly giperplastiki polipler, esasanam içegäniň sag tarapynda birneme ýokarlanmak howpy bolup biler.

Lamokanç polipler: Adatça Crohn keseli ýa-da ülseratif kolit ýaly çişme içege keseli (IBD) adamlarda ýüze çykýar, çişme polipleri adatça oňat, ýöne içegede uzak wagtlap dowam edýän çişmegi görkezip biler.

• Hamartomatoz polipler: Bu polipler az duş gelýär we Peutz-Jeghers sindromy ýaly genetiki sindromlaryň bir bölegi bolup biler. Adatça hoşniýetli bolsa-da, käwagt düwnük keselini ýokarlandyryp bilerler.

• Esasy bezeg polipleri: Aşgazanda tapylan bu polipler, adatça kiçi we hoşniýetlidir. Şeýle-de bolsa, uzak möhletli proton nasos ingibitorlaryny (PPI) alýan adamlarda, düwnük keseliniň pes bolmagynda-da, mäziň polipleriniň köpelmegi bolup biler.

3. Sebäpler we töwekgelçilik faktorlary

GI polipleriniň takyk sebäbi hemişe düşnükli däl, ýöne birnäçe faktor olary ösdürmek ähtimallygyny artdyryp biler:

• Genetika: Polipleriň ösmeginde maşgala taryhy möhüm rol oýnaýar. Maşgala adenomatoz polipozy (FAP) we Linç sindromy ýaly genetiki şertler ýaş wagtynda kolorektal polipleriň we rak keseliniň döremek howpuny ýokarlandyrýar.

•: aş: Polipler adenomatoz polipleriň we kolorektal rak keseliniň ýaşy bilen ýokarlanmak howpy bilen 50 ýaşdan uly adamlarda has ýygy duş gelýär.

• Durmuş şertleri: Gyzyl ýa-da gaýtadan işlenen etler, semizlik, çilim çekmek we aşa köp alkogol içgileri polip emele gelmek töwekgelçiligi bilen baglanyşyklydyr.

Lamokançlyk şertleri: Crohn keseli we ülserit kolit ýaly ýagdaýlarda köplenç ýüze çykýan GI traktynyň dowamly çişmegi polipleriň ösmegine kömek edip biler.

• Derman ulanylyşy: Steroid däl çişmä garşy dermanlar (NSAID) we PPI ýaly käbir dermanlary uzak wagtlap ulanmak polipleriň käbir görnüşleriniň töwekgelçiligine täsir edip biler.

4. Aşgazan-içege polipleriniň alamatlary

Polipleriň köpüsi, esasanam kiçi, asimptomatik däl. Şeýle-de bolsa, käbir ýerlerde has uly polipler ýa-da polipler alamatlara sebäp bolup biler, şol sanda:

• Rektal gan akma: Oturgyçdaky gan içegäniň ýa-da rektumyň poliplerinden döräp biler.

• Içege endikleriniň üýtgemegi: Uly polipler iç gatamagyna, içgeçmä ýa-da doly däl ewakuasiýa duýgusyna sebäp bolup biler.

• Garyn agyrylary ýa-da oňaýsyzlyklar: Seýrek bolsa-da, käbir polipler GI traktynyň bir bölegine päsgel berse, orta we orta garyn agyrysyna sebäp bolup biler.

• Ganazlyk: Wagtyň geçmegi bilen ýuwaş-ýuwaşdan gan akýan polipler, demir ýetmezçiliginiň ganazlygyna sebäp bolup, ýadawlyga we gowşaklyga sebäp bolup biler.

Alamatlar köplenç inçe ýa-da ýok bolansoň, yzygiderli barlamak, esasanam kolorektal polipler üçin ir ýüze çykarmak üçin möhümdir.

5. Aşgazan-içege polipleriniň diagnozy

Birnäçe anyklaýyş gurallary we proseduralary, esasanam içegede we aşgazanda GI poliplerini ýüze çykaryp biler:

• Kolonoskopiýa: Içegäniň poliplerini ýüze çykarmak we aýyrmak üçin kolonoskopiýa iň täsirli usuldyr. Içegäniň we rektumyň örtügini göni göz bilen görmäge mümkinçilik berýär we tapylan islendik polip adatça amal wagtynda aýrylyp bilner.

• Endokarky endoskopiýa: Aşgazanyň ýa-da ýokarky GI traktynyň polipleri üçin ýokarky endoskopiýa edilýär. Düwürtigi, aşgazany we on iki barmakly içegäni görmek üçin kamera bilen çeýe turba salynýar.

• Sigmoidoskopiýa: Bu amal, sigmoid içegesi diýlip atlandyrylýan içegäniň aşaky bölegini barlaýar. Düwürtikde we aşaky içegede polipleri tapyp bilýär, ýöne ýokarky içege ýetmeýär.

• Tabak synaglary: Käbir tabur synaglary polip ýa-da kolorektal düwnük bilen baglanyşykly ganyň yzlaryny ýa-da adaty DNK belliklerini tapyp biler.

• Surat synaglary: KT kolonografiýasy (wirtual kolonoskopiýa) içegäniň we rektumyň jikme-jik şekillerini döredip biler. Polipleri derrew aýyrmaga mümkinçilik bermese-de, çozup bolmajak wariant bolup biler.

6. Bejergi we dolandyryş

GI poliplerini bejermek olaryň görnüşine, ululygyna, ýerleşişine we erbetlik potensialyna baglydyr:

• Polipektomiýa: Bu amal, kolonoskopiýa ýa-da endoskopiýa wagtynda polipleri aýyrmak üçin iň ýaýran bejergidir. Kiçijik polipler duzak ýa-da forseps arkaly aýrylyp bilner, uly polipler bolsa has ösen usullary talap edip biler.

• hirurgiki aýyrmak: Polipler gaty uly ýa-da endoskopiki usul bilen aýrylyp bilinmeýän seýrek ýagdaýlarda operasiýa zerur bolup biler. Bu genetiki sindromlar bilen baglanyşykly polipler üçin has ýygy duş gelýär.

• Yzygiderli gözegçilik: Birnäçe polipli, polipleriň maşgala taryhy ýa-da belli bir genetiki şertleri bolan näsaglar üçin täze poliplere gözegçilik etmek üçin yzygiderli kolonoskopiýalar maslahat berilýär.